TP.HCM dự kiến lập vùng phát thải thấp, hạn chế xe xăng dầu từ năm 2026

Thành phố Hồ Chí Minh đang nghiên cứu thiết lập vùng phát thải thấp (Low Emission Zone – LEZ) tại khu vực trung tâm và huyện Cần Giờ, dự kiến bắt đầu áp dụng từ năm 2026 nhằm giảm ô nhiễm không khí và thúc đẩy chuyển đổi giao thông xanh.

Áp lực ô nhiễm từ hơn 8 triệu phương tiện

Theo báo cáo tại hội thảo do Sở Xây dựng TP.HCM tổ chức sáng 7/10, thành phố hiện có hơn 1 triệu ôtô và 7,3 triệu xe máy đang lưu thông, phát thải khoảng 88% lượng NOx, 99% CO, 79% SO₂ và 88% bụi tổng cộng ra môi trường.

Nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình đạt 31 µg/m³, cao gấp 6 lần khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Ô nhiễm không khí được ước tính gây thiệt hại kinh tế khoảng 3.000 tỷ đồng mỗi năm, tương đương 0,25% GRDP, và khiến số ca tử vong do ô nhiễm vượt tai nạn giao thông.

Trung tâm và Cần Giờ được chọn thí điểm

Đơn vị tư vấn đề xuất chọn khu vực trung tâm TP.HCM (giới hạn bởi 15 cây cầu và 20 tuyến đường chính) cùng tuyến đường Rừng Sác (huyện Cần Giờ) để hình thành vùng phát thải thấp.

Các phương tiện phát thải cao như xe tải (chiếm 40% tổng phát thải), xe máy không đạt chuẩn khí thải mức 2, ôtô không đạt chuẩn mức 4 sẽ bị hạn chế hoặc cấm hoạt động trong khu vực này. Xe sử dụng năng lượng xanh, xe công vụ và xe ưu tiên vẫn được phép lưu thông.

Lộ trình thực hiện từ năm 2026

• Giai đoạn 2026: Hạn chế hoạt động của xe kinh doanh chạy xăng, dầu không đạt chuẩn; thí điểm hạn chế xe dưới chuẩn trên tuyến Rừng Sác (đoạn từ phà Bình Khánh đến đường Duyên Hải).
• Giai đoạn 2027-2030: Kiểm định khí thải xe máy trên diện rộng, hạn chế xe không đạt chuẩn vào trung tâm; mở rộng vùng hạn chế ra các xã Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ và Thạnh An.
• Đến năm 2031: Vùng phát thải thấp mở rộng ra phạm vi vành đai 1, bao quanh bởi các tuyến Phạm Văn Đồng – Nguyễn Thái Sơn – Bảy Hiền – Hương Lộ 2 – Nguyễn Văn Linh.
• Từ năm 2032: Toàn bộ phương tiện ra vào khu vực này phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải cao hơn.

Ứng dụng công nghệ giám sát

Đề án đề xuất Bộ Giao thông Vận tải bổ sung biển báo “Vùng phát thải thấp (LEZ)” vào quy chuẩn quốc gia, đồng thời TP.HCM sẽ lắp 58 camera nhận dạng biển số tại khu trung tâm và 9 camera trên tuyến Rừng Sác để tự động phát hiện phương tiện không đạt chuẩn.

Hỗ trợ chuyển đổi xanh cho người dân và doanh nghiệp

Theo đơn vị tư vấn, quá trình chuyển đổi giao thông xanh được thực hiện theo ba trụ cột: điện hóa phương tiện, phân vùng phát thải thấp và hoàn thiện hạ tầng – chính sách hỗ trợ.

Thành phố sẽ ưu tiên chuyển đổi nhóm xe phát thải cao và dễ quản lý như xe buýt, taxi, xe công nghệ và xe tải sang xe điện, đồng thời mở rộng 78 tuyến xe buýt sử dụng nhiên liệu sạch với hơn 2.800 phương tiện đến năm 2030.

Các chính sách hỗ trợ bao gồm:

• Miễn 100% lệ phí trước bạ cho xe điện kinh doanh vận tải.
• Miễn 50% phí bảo trì đường bộ và lệ phí cấp đổi biển số.
• Hỗ trợ tiền mặt khi mua xe máy mới (tối đa 5 triệu đồng) hoặc thanh lý xe cũ (bồi hoàn 70% giá trị còn lại).
• Hỗ trợ 10% lãi suất vay khi mua sắm phương tiện xanh.
• Hộ nghèo được hỗ trợ 100% chi phí chuyển đổi, hộ cận nghèo 80%, và các hộ khác 20%.

“Cần bước đi thận trọng và công bằng”

Phó giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM Bùi Hòa An cho rằng việc hình thành vùng phát thải thấp là cần thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

“Chúng ta có thể bắt đầu bằng việc chuyển đổi các nhóm xe buýt, xe công nghệ – những đối tượng dễ quản lý nhất, sau đó mở rộng đến người dân và doanh nghiệp. Chính sách phải bảo đảm công bằng, hỗ trợ tối đa người thu nhập thấp, đồng thời khuyến khích những người có điều kiện tự chuyển đổi,” ông An nhấn mạnh.